Thật đáng kinh ngạc, cả một rừng chè shan tuyết cổ thụ, đã được biết đến vài chục năm nay ở xã Sùng Đô huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, thế nhưng cơ quan chức năng và cả báo chí lại rất hiếm thông tin về nó. Khi ngồi viết bài này tôi còn cảm thấy mình có lỗi lớn với độc giả, bởi rừng chè rộng lớn ấy; trong đó, có cả cây chè cổ thụ đường kính đến 1,2 m .

Theo thông tin mà chúng tôi có được, vùng chè tại xã Suối Giàng của huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái có hàng chục nghìn cây chè cổ thụ (hơn 100 tuổi); trong đó, có những cây chè trên 300 năm tuổi được xếp vào 1 trong 6 cây chè thuỷ tổ của thế giới với đường kính người ôm không xuể, thì những cây chè cổ thụ có đường kính từ 1 đến 1,2 m tại hai thôn Làng Mảnh và Giàng Pằng của xã Sùng Đô lẽ nào lại không được xếp vào diện Những cây chè thủy tổ của thế giới.

Địa điểm của những cây chè cổ thụ này là ở 2 thôn Làng Mảnh và Giàng Pằng của xã Sùng Đô, phía bên kia giáp với khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu thuộc xã Nà Hẩu huyện Văn Yên của tỉnh Yên Bái.Đây là vùng chè đặc biệt quý hiếm chưa từng có ở Việt Nam và trên thế giới, với những cây chè to hai người ôm chưa kín gốc, địa y và rêu phong suốt từ gốc lên tới ngọn, có cành chè đường kính tới 20 cm, búp to, trắng bằng ngón tay lông tơ phủ dày như tuyết phủ…, điều đó nói nên giá trị của rừng chè đã tồn tại hàng trăm năm trong điều kiện tự nhiên khắc nghiệt của núi cao.
Chưa có số liệu thống kê đầy đủ, nhưng theo những người dân ở đây thì những cây chè cổ thụ gốc to từ 1 – 2 người ôm, đường kính gốc từ 0,8 – 1,2m có khoảng 30 – 40 cây, còn những cây có đường kính từ 20 – 30 cm thì không thể nào đếm xuể và được phân bố trên diện tích khoảng hơn 70 ha. Nhiều cây chè cổ thụ cao hơn 10 m, tán rộng 17 – 20 người trèo lên ngồi không kín tán. Đây là giống chè shan, do nằm trên độ cao trên 1.500 m, nên búp rất to trên búp chè lông tơ trắng dày như tuyết phủ nên còn được gọi là chè shan tuyết.

Đặc biệt hơn, đến thời điểm này cây chè shan tuyết cổ thụ tại xã Sùng Đô là cây chè có đường kính to nhất vừa được tìm thấy trong quần thể những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi của nước ta.

Vào cuối thập niên 60 của thế kỷ trước được phát hiện ra, vùng chè cổ thụ Suối Giàng nay đã trở thành thương hiệu nổi tiếng của cây chè vùng cao Yên Bái. Riêng vùng chè cổ thụ Sùng Đô mặc dù được biết đến từ vài chục năm nay, người dân đã thu hái nhưng cũng chỉ để làm chè vàng, hoặc bán cho các cơ sở chế biến chè xanh dưới vùng thấp nhưng không đáng kể. Cũng chính vì thế mà vùng chè cổ thụ Sùng Đô dường như mấy chục năm qua bị lãng quên trong mây mù và sương giá.