Thi thoảng có mấy ACE trà hữu thành viên Nhóm Uống trà đi liên lạc với mình hỏi về dòng chén uống trà Thiên Mục. Mọi người hầu hết đều đang trong trạng thái phiêu lãng về lịch sử loại chén uống trà này gắn liền với nhiều huyền tích ra đời từ nhà Tống, rồi được các nhà sư Nhật Bản mang về nước kỹ thuật chế tác trà cụ đồ gốm song song với quá trình cầu đạo tại Trung Hoa v.v.
Mình có hỏi các ACE trà hữu mua chén Thiên Mục để làm gì:
1. Uống trà?
2. Sưu tập hàng hiệu?
3. Chơi theo phong trào cho bằng chị, bằng anh?
Theo mình biết, trên thị trường hiện có năm dòng chén Thiên Mục có xuất xứ từ:
1. Nhật Bản
2. Trung Hoa
3. Đài Loan
4. Bát Tràng VN
5. Dân buôn ấm chén đặt làm riêng (ký kiểu) với thương hiệu A, B, C.
Trong năm dòng xuất xứ, loại chén trà Thiên Mục có giá trị cao nghe đâu tầm 15-19 triệu/chén, tầm kha khá từ 4-8 triệu/chén, kế đến từ 1-3 triệu đồng/chén, dòng phổ thông 250-500k/chén, thậm chí có loại chỉ từ 70-150k/chén. Ở phân khúc chén trà giá trị cao thông thường sẽ có một vài câu chuyện thật lung linh về độ khó, sự rủi ro khi chế tác và trong quá trình nung, cũng như độ hiếm hoi của các dòng men cổ xưa tưởng chừng đã bị thất truyền nay được phục chế lại.
Thông tin về lịch sử chén Thiên Mục, các loại men độc lạ, hi hữu, thậm chí nó còn mang lại lợi ích cho sức khỏe…việc này ACE trà hữu tra Google sẽ có nhiều nên không cần nhắc lại ở đây. Có một điều mọi người nên lưu ý là câu chuyện lịch sử thì không có ở thì hiện tại nhé! Giả như ở TK21 này mà một số nhà buôn ấm chén VN cho rằng nhờ có mình mà dòng gốm, loại men Thiên Mục cổ xưa từ đời Tống được tái sinh thì cần phải có bằng chứng khoa học rõ ràng, chứ không phải nói cho phiêu, cho bay bổng để dễ bán hàng. Ở góc độ chuyên môn, hiện tại chẳng có người VN nào có thể dạy khôn cho người Nhật Bản, Trung Hoa hay Đài Loan về kỹ thuật làm ấm chén cả, thậm chí là cách làm trà! Rất dí dỏm và hợm hĩnh thi thoảng vẫn xuất hiện anh A, chị B đâu đó lại công khai tuyên bố mình được các nước nêu trên mời sang giảng dạy!
Trở lại ba câu mình hỏi ACE trà hữu: mua chén Thiên Mục để làm gì, xin trả lời như vầy:
1. Dùng chén Thiên Mục uống trà không nổi trội so với chén gốm sứ bao nhiêu, đặc biệt chịu khó sưu tầm chén gốm cũ Nhật Bản hoặc Bát Tràng (thập niên 1980-1990) thì có khi tương đương hoặc vượt trội chén Thiên Mục.
Chén Thiên Mục (loại tốt) khi uống trà có nét gần tương đồng với dòng Bizen đất nung hỏa biến của Nhật Bản. Đó là khi uống trà xanh thì dịu bớt độ chát xít; uống hồng trà hoặc phổ nhĩ thì thanh tao và giảm hương…
2-3. Mua chén Thiên Mục vì danh tiếng, vì màu men đẹp và độc để ngắm chơi với điều kiện kinh tế rủng rẻng thì cứ chơi cho bằng chị, bằng anh.
Ngay cả dòng chén sứ cao cấp mang thương hiệu Long Tuyền, Cảnh Đức Trấn dù giá trị cao vừa vừa hay cao khủng khiếp cũng chưa chắc uống trà ngon hơn loại chén hỏa biến nung củi, chén gốm cũ men trơn hoặc men rạn mà chúng ta dễ gặp ở các tiệm gốm sứ Nhật Bản. Chơi đồ trà giá trị thời gian của món đồ là điểm cộng cho bề dày văn hóa, lịch sử mà chúng ta được tiếp cận.
Nhóm Uống trà đi, từng trải nghiệm qua 5 xuất xứ về chén Thiên Mục có vài chia sẻ ngắn gọn với ACE trà hữu như vậy. Cuộc chơi thì mỗi người có một cấp độ trải nghiệm có thể giống nhau hoặc khác nhau là điều rất bình thường. Nó giống như mỗi người có gu uống trà đậm, vừa vừa hay nhạt tí, thích và chưa thích với dòng trà A, B, C.
Với gu uống trà của người VN, phần đa thiên về trà xanh, có lẽ việc chọn chén Thiên Mục là chưa ok lắm; thay vào đó ACE có thể trải nghiệm thêm với dòng hồng trà, lão trà hoặc Phổ Nhĩ sống-chín…Nếu uống trà thường ngày mà dùng cái chén có giá trị từ cao đến rất cao, trong khi bạn chưa đạt mức sang cả theo nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, thì cân nhắc.
Không chỉ với Thiên Mục, ngay cả chén uống trà được làm từ ngọc, đá quí, đá bán quí nếu bạn muốn mua để uống trà hãy chịu khó đổ nước sôi vào chén để ngửi thử vài lần cho thật sâu, thật kỹ để kiểm tra khứu giác trước nhất, sau đó hẵn quyết định mua hay không nhé!
